Startup95 Bringing Myanmar's Startups to The World
Related Articles
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေငြေၾကးမတည္ေပးခဲ့တဲ့တစ္ေယာက္က VCs (စြန႔္ဦး ေငြေၾကးရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံသူ) ေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးေနပါတယ္။ သူက ကၽြန္ေတာ့္ကို ေမးပါတယ္။ စြန႔္ဦးလုပ္ငန္းတည္ေထာင္သူေတြဟာ Series A-round ၿပီးရင္ ဘုတ္အဖြဲ႕ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာဟာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိလားလို႔ ေမးတာပါ။ ဒါမ်ိဳးျဖစ္တာ ဘယ္ေတာ့မွ မရွိသေလာက္ပဲလို႔ VCs ေတြက ေျပာေနတယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
ဒီလို မရွိဘူးဆိုတာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ကဆိုရင္ေတာ့ အမွန္ပါပဲ။ အရင္တုန္းကဆို Series A ၿပီးရင္ ဘုတ္အဖြဲ႕ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္ဆိုတာ မရွိသေလာက္ ရွားပါတယ္။ ပုံမွန္ဘုတ္အဖြဲ႕မွာဆိုရင္ တည္ေထာင္သူႏွစ္ေယာက္၊ VCs ႏွစ္ေယာက္၊ လြပ္လပ္တဲ့ အဖြဲ႕ဝင္တစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မၾကာေသးခင္ကေတာ့ တည္ေထာင္သူ တစ္ေယာက္၊ VC တစ္ေယာက္ နဲ႔ လြပ္လပ္တဲ့ အဖြဲ႕ဝင္တစ္ေယာက္ဆိုၿပီး ျဖစ္လာပါတယ္။ ႏွစ္ခုစလုံးမွာေတာ့ တည္ေထာင္သူေတြဟာ သူတို႔ရဲ့ဘုတ္အဖြဲ႕မွာအမ်ားစု ပါဝင္နိုင္မွုကို ဆုံးရွုံးပါတယ္။
ဒါေပမယ့္လည္း ဒီလိုဆုံးရွုံးတယ္ဆိုတာ အျမဲတမ္းေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ Series A အၿပီးမွာကို မက္ဇူကာဘတ္က Facebook ဘုတ္အဖြဲ႕ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ ဒီလိုထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ တည္ေထာင္သူေတြ ရွိတာက ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထ ကိစၥလား။ A round ၿပီးရင္ တည္ေထာင္သူေတြက ထိန္းခ်ဳပ္တာဟာ ျဖစ္ေနက်ကိစၥလား။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေငြေၾကးမတည္ေပးခဲ့တဲ့ ကုမၸဏီေတြမွာ ဒီလိုကိစၥမ်ိဳးေတြျဖစ္တာ ကၽြန္ေတာ္ၾကားဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္ေလာက္မ်ားတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ မသိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္က Y-Combinator မွာရွိတဲ့ တည္ေထာင္သူေတြရဲ့စာရင္းအတိုင္း အီးေမးလ္ပို႔ၿပီး ေမးၾကည့္ပါတယ္။
သူတို႔ျပန္ပို႔လာတဲ့စာရင္းေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္အံ့အားသင့္ရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မတည္တည္ေထာင္ေပးခဲ့တဲ့ ကုမၸဏီတစ္ဒါဇင္ေလာက္မွာပဲ တည္ေထာင္သူေတြဟာ A-round ၿပီးရင္ ဘုတ္အဖြဲ႕ေနရာအမ်ားစုကို ရယူထားပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔က အမ်ားႀကီးေျပာင္းလည္းခါနီး အေျခအေနေလးတစ္ခုမွာ ရွိေနသလိုပါပဲ။ A-round ၿပီးရင္ ဘုတ္အဖြဲ႕ကို တည္ေထာင္သူေတြက ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္ဆိုတာကို VC အမ်ားစုက မၾကားဖူးတဲ့ ကိစၥတစ္ခုလို လုပ္ေနတုန္းပါပဲ။ သင္က ေမးမယ္ဆိုရင္ေတာင္ VC ေတြက သင္ကပဲ မေကာင္းတဲ့လူလို ျဖစ္သြားေအာင္ လုပ္ေနၾကပါတယ္။ သင္ကပဲ အေတြ႕အၾကဳံမရွိတဲ့အူတူတူ လူလိုလို၊ သင္ကပဲ ႀကီးစိုးခ်င္သူလိုလို ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္သိတဲ့ တည္ေထာင္သူေတြကေတာ့ အေတြ႕အၾကဳံမရွိတဲ့လူလည္း မဟုတ္သလို ႀကီးစိုးခ်င္သူေတြလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႔ဟာ ဒီလိုလူမ်ိဳးေတြဆိုရင္လည္း မက္ဇူကာဘတ္လို အူတူတူ” ႀကီးစိုးသူေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။ VC ေတြ လိုက္ရွာေနတဲ့လူမ်ိဳးေတြပါ။
တည္ေထာင္သူေတြက A round ၿပီးရင္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္ဆိုတာ ျဖစ္တတ္တဲ့ ကိစၥပါ။ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အက်ဥ္းအက်ပ္က်တာမ်ိဳးမရွိခဲ့ရင္ ဒီလိုထိန္းခ်ဳပ္တာဟာ လာမယ့္ႏွစ္ေတြမွာ စံတစ္ရပ္ျဖစ္ လာလိမ့္မယ္လို႔ေတာင္ ကၽြန္ေတာ္ေတာ့ ထင္ပါတယ္။
ကုမၸဏီကို ထိန္းခ်ဳပ္တယ္ဆိုတာ ဘုတ္အဖြဲ႕အစည္းအေဝးမွာ တျခားလူေတြကို မဲေပးၿပီး ထုတ္ပစ္တယ္ ဆိုတာမ်ိဳးသက္သက္မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီ့ထက္ပိုရွုပ္ေထြးတဲ့ ကိစၥတစ္ခုပါ။ ကုမၸဏီဘုတ္အဖြဲ႕ေနရာကို ဘယ္ေလာက္ပဲရထားထား ကုမၸဏီေရာင္းရမယ့္ကိစၥလိုမ်ိဳးအေရးႀကီးတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ႀကီးေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံ သူေတြက ဗီတိုအာဏာ သုံးေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဘုတ္အဖြဲ႕မွာ မဲခြဲတယ္ဆိုတာကလည္း ရွားရွားပါးပါးပါ။ ကိစၥေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက မဲမေပးခင္ကတည္းက ေဆြးေႏြးဆုံးျဖတ္ၿပီးသားပါ။ မဲေပးမွ လုပ္ၾကတဲ့ ကိစၥမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလိုေဆြးေႏြးတဲ့ေနရာမွာ အျမင္ျခင္း မတူၾကဘူးဆိုရင္လည္း မဲခြဲလို႔ ရွုံးနိုင္တဲ့ဘက္က ေပ်ာ့ေျပာင္းေလ့ရွိပါတယ္။ ဘုတ္အဖြဲ႕နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဒါက လက္ေတြ႕က်တဲ့အေျခအေနပါ။ သင္လုပ္ခ်င္တဲ့ အရာတိုင္းကို လြယ္လြယ္ေလး လုပ္လို႔ရတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘုတ္အဖြဲ႕ဟာ ရွယ္ယာရွင္ေတြရဲ့ အက်ိဳးစီးပြားအရ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ရတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဘုတ္အဖြဲ႕မွာ ေနရာအမ်ားစု ရထားမယ္ဆိုရင္ ရွယ္ယာရွင္ေတြရဲ့ အက်ိဳးစီးပြားနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သင့္ရဲ့ သေဘာထားအျမင္ေတြက အျခားလူေတြဆီပါ ျပန႔္ႏွံ့သြားေလ့ရွိပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဘုတ္အဖြဲ႕ကို ထိန္းခ်ဳပ္မယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥက လုံးဝထိန္းခ်ဳပ္လို႔ရတဲ့ ကိစၥမ်ိဳး မဟုတ္သလို စိတ္ကူးယဥ္ ကိစၥမ်ိဳးလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ကုမၸဏီေတြထဲမွာ ကြဲျပားမွုေတြကေတာ့ မလႊဲမေရွာင္သာကို ရွိပါတယ္။ A round ၿပီးလို႔ ဘုတ္အဖြဲ႕ကို တည္ေထာင္သူေတြက ထိန္းထားတာဟာ စံတစ္ရပ္ျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ စြန႔္ဦးလုပ္ငန္း ေလာကႀကီးတစ္ခုလုံးမွာလည္း အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္လာပါမယ္။
စံအသစ္ကို ေျပာင္းလဲက်င့္သုံးဖို႔က အလြန္ျမန္ဆန္ပါလိမ့္မယ္။ အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ တည္ေထာင္သူေတြ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ စြန႔္ဦးကုမၸဏီေတြဟာ အေကာင္းဆုံးကုမၸဏီေတြ ျဖစ္လာေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီေတြဟာ ပထမဦးဆုံးလမ္းေၾကာင္းခ်သူေတြ ျဖစ္လာေလ့ရွိၿပီး အျခား စြန႔္ဦးကုမၸဏီေတြနဲ႔ VC ေတြဟာ သူတို႔ရဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို လိုက္ရပါတယ္။
VC ေတြ စြန႔္ဦးလုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးတဲ့အခါ မာေၾကာရတဲ့အေၾကာင္းအရင္းေတြကေတာ့ သူတို႔ကို အနိုင္ယူသြားသလိုရွိတဲ့ သူတို႔ရဲ့ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြဆီ ျပန္သြားရမွာ ရွက္တာေၾကာင့္ပါ။ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္တဲ့အခါ စာခ်ဳပ္စည္းမ်ဥ္းေတြမွာ ဘယ္လိုအက်ိဳးအျမတ္ေကာင္းေတြရထားတယ္ဆိုတာကို သူတို႔ ႂကြားခ်င္ပါတယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ တည္ေထာင္သူေတြဟာ ဘုတ္အဖြဲ႕ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားလားဆိုတဲ့ကိစၥမ်ိဳးကို ဂ႐ုမစိုက္ၾကပါဘူး။ သူတို႔ဟာ လိုက္ေလ်ာတတ္သူေတြဆိုတဲ့ ပုံစံမ်ိဳး မေပါက္ေစခ်င္တာပါ။ တည္ေထာင္သူေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ခြင့္ ျပဳလိုက္တာကို လိုက္ေလ်ာမွုတစ္ခုလိုထင္သြားရင္ ေနာက္ထပ္လိုက္ေလ်ာမွုေတြ ျဖစ္လာမွာမ်ိဳးပါ။
VC ေတြေပၚဖိအားျဖစ္ေစတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြလိုပါပဲ။ တည္ေထာင္သူေတြက ထိန္းခ်ဳပ္ထားမယ့္ အေျပာင္းအလဲ ဆိုတာကလည္း ထင္သေလာက္ ျပႆနာႀကီးတစ္ခု ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ VC ေတြက စည္း႐ုံးလုပ္ေဆာင္နိုင္ဦးမွာပါပဲ။ အတင္းအၾကပ္ႀကီး လုပ္လို႔မရေတာ့႐ုံပါပဲ။ သူတို႔ အတင္းအၾကပ္လုပ္လို႔ရတဲ့ စြန႔္ဦးလုပ္ငန္းေတြကလည္း အေရးႀကီးတဲ့ ကုမၸဏီေတြမဟုတ္ပါဘူး။ VC အမ်ားစုဟာ အႀကီးအက်ယ္ေပါက္တဲ့ စြန္ဦးလုပ္ငန္းနည္းနည္းေလးကေနပဲ ပိုက္ဆံရတာပါ။ ဒီလုပ္ငန္းေတြဟာလည္း သူတို႔အတင္းအၾကပ္လုပ္ လို႔ရတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ မဟုတ္ပါဘူး။
တည္ေထာင္သူေတြက ဘုတ္အဖြဲ႕ကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားမယ္လို႔ သိရတာဟာ VC ေတြ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံတဲ့အခါ ပိုေကာင္းတဲ့ ေရြးခ်ယ္မွုေတြ လုပ္နိုင္ဖို႔ေတာင္ အကူအညီ ျဖစ္ပါတယ္။ တည္ေထာင္သူေတြကို ထုတ္လို႔မရ ဘူးဆိုတာသိရင္ သူတို႔ယုံရတဲ့ တည္ေထာင္သူကိုပဲ ေရြးရပါလိမ့္မယ္။ ၿပီးေတာ့ ေတာက္ေလၽွာက္ သူတို႔ေရြးခ်ယ္ ေနရမွာကလည္း ဒီလူေတြပါပဲ။
Original Essay in English by Paul Graham here. http://www.paulgraham.com/control.html
